رمزهاي وراثتي:

در ساختار مولكول ‌DNA چهار نوع نوكلئوتيد به كار رفته است. (يعني زبان مولكول DNA يك الفباي چهار حرفي است.)

اطلاعات ژنتيكي براي ساختن RNA و پروتئين مورد استفاده قرار مي‌گيرد. پروتئين‌ها از 20 نوع آمينواسيد مختلف ساخته مي‌شوند. هر پروتئين، توالي آمينواسيدي مخصوص به خود را دارد. رمزهاي موجود در DNA بايد به نحوي تعيين كننده‌ي نوع و ترتيب آمينواسيدهاي موجود در پروتئين‌ها باشد.

رمزهاي آمينواسيدها سه حرفي هستند.

يك آمينواسيد ممكن است بيش از يك رمز داشته باشد.

RNA بين DNA و پروتئين ارتباط برقرار مي‌كند. (در سلول‌هاي يوكاريوتي جايگاه DNA در هسته و جايگاه ريبوزوم در سيتوپلاسم است. بنابراين DNA نمي‌تواند مستقيما براي ساخت پروتئين مورد استفاده قرار بگيرد.)

نوعي از RNA كه اطلاعات را از DNA به ريبوزوم‌ها منتقل مي‌كند RNAي پيك (mRNA) نام دارد.

RNAي ناقل (tRNA) در فرايند پروتئين‌سازي آمينواسيدها را به ريبوزوم حمل مي‌كند تا ريبوزوم آن‌ها را بر اساس اطلاعات موجود در mRNA در كنار يكديگر رديف كند.

RNAي ريبوزومي (rRNA) در ساختار ريبوزوم‌ها شركت دارد.

هر سه نوع RNAدر پروتئين سازي نقش دارند.

رونويسي:

رونويسي اولين قدم براي پروتئين‌سازي است و به كمك آنزيم RNAپليمراز انجام مي‌شود.

در سلول‌هاي پروكاريوتي فقط يك نوع آنزيم  RNAپليمراز وجود دارد.

در يوكاريوت‌ها سه نوع RNAپليمراز وجود دارد:

RNAپليمراز نوع اول فقط رونويسي ژن‌هاي rRNA را انجام مي‌دهد يعني محصول آن RNAريبوزومي است.

RNAپليمراز نوع دوم رونويسي پيش‌سازهاي mRNA و برخي از RNAهاي كوچك را انجام مي‌دهد.

RNAپليمراز نوع سوم رونويسي ژن‌هاي tRNA و بعضي ديگر از RNAهاي كوچك را بر عهده دارد.

مراحل رونويسي:

مرحله‌ي اول: اتصال RNAپليمراز به راه‌انداز ژن و شناسايي جايگاه آغاز رونويسي.

مرحله‌ي دوم: RNAپليمراز دو رشته‌ي DNA را از هم باز مي‌كند.

مرحله‌ي سوم: RNAپليمراز همانند قطاري كه بر روي ريل حركت كند در طول نوكلئوتيدهاي DNA حركت مي‌نمايد و در مقابل هر دئوكسي ريبونوكلئوتيد، ريبونوكلئوتيد مناسب را قرار مي‌دهد.

نكات:

ü      mRNA در نتيجه‌ي رونويسي ژن‌هاي مسئول ساختن پلي‌‌پپتيد به وجود مي‌آيد.

ü      راه‌انداز بخشي از DNA با توالي ويژه‌اي است و جايگاه اتصال اوليه‌ي RNAپليمراز مي‌باشد. راه انداز در نزديكي جايگاه آغاز رونويسي قرار دارد.

ü      جايگاه آغاز رونويسي اولين نوكلئوتيدي است كه رونويسي مي شود.

ü      يكي از دو رشته‌ي DNA براي رونويسي به عنوان الگو قرار مي‌گيرد.

ü      RNAپليمراز در دومين مرحله‌ي رونويسي موجب شكستن پيوندهاي هيدروژني بين دو رشته‌ي DNA مي‌شود.

ü      هر ريبونوكلئوتيد جديد به ريبونوكلئوتيد قبلي در رشته‌ي RNAي در حال ساخت متصل مي‌شود.

ü      ريبونوكلئوتيد جديد به ريبونوكلئوتيد قبلي در رشته‌ي RNA از طريق پيوند كووالان (فسفودي‌استر) متصل مي‌شود.

ü      نقش RNAپليمراز در رونويسي:

·         شناسايي راه‌انداز

·         شكستن پيوند هيدروژني بين دو زنجيره‌ي DNA

·         تشكيل پيوند فسفودي‌استر بين ريبونوكلئوتيدها در زنجيره‌ي RNAي در حال ساخت

·         رونويسي از جايگاه آغاز و جايگاه پايان رونويسي

مقايسه‌ي رونويسي و همانندسازي:

در همانندسازي محصول DNA و در رونويسي محصول RNA است.

در همانندسازي هر دو رشته‌ي DNA به عنوان الگو عمل مي‌كنند ولي در رونويسي يكي از دو رشته‌ي  DNA به عنوان الگو عمل مي‌كند.

نكات:

ü      در سلول‌هاي پروكاريوتي رونويسي در سيتوپلاسم رخ مي‌دهد در صورتي كه در سلول‌هاي يوكاريوتي اين عمل در هسته و محل استقرار DNA انجام مي‌شود.

ü      در كلروپلاست و ميتوكندري نيز از روي DNAي اين اندامك‌ها رونويسي انجام مي‌شود.